Quaco

 

Quaco

Tekenaar: Heuvel Eric
Scenarist: Mok Ineke
Uitgever: Walburg Pers

Eric Heuvel leerde zich het vak van striptekenaar zelf aan, maar van opleiding is hij geschiedenisleraar. Het laatste jaar van die opleiding, die hij pas vrij laat van 2001 tot 2003 volgde, heeft hij niet voltooid wat hem geen lesbevoegdheid geeft. Maakt niet uit, in zijn educatieve strips onderwijst hij niet één klas, maar hele generaties striplezers en geschiedenisliefhebbers over wat hem interesseert, over wat hem raakt ook. Hij maakte school met veelgeprezen verhalen als De Ontdekking, De Zoektocht en De Terugkeer terwijl hij het stripminnend volk blijft entertainen met January Jones die hij in samenwerking met Martin Lodewijk maakt… en waarin ook heel wat historische feiten zijn verwerkt. Het pluspunt van Heuvels aanpak voor zijn educatieve strips is dat hij zijn lezers niet overstelpt met data, tekstkaders met meer uitleg of voetnoten die een vlotte lezing verstoren. Nee, hij vertelt vooreerst een intrigerend verhaal over mensen wiens lotgevallen zijn ingebed in een historisch kader waar je hoe dan ook over bijleert.

Dat is opnieuw het geval met het afgeronde verhaal Quaco. Op het eerste plan volgen we de onfortuinlijke avonturen van het jongetje Quaco die op zijn achtste of negende, rond het jaar 1770, door mensenhandelaars wordt ontvoerd uit het Afrikaanse Guinee. Hij wordt van zijn broer gescheiden aan een fort aan de westkust voordat hij met heel wat andere zwarten de overtocht maakt naar het Surinaamse Paramaribo op een schip van Nederlandse slavenhandelaars. Hij sluit een verbond met slavin Afua om elkaar nooit alleen te laten. Aan de andere kant van de oceaan, na een tocht vol ontberingen, ziekte en sterfgevallen, wacht hem een onzekere en zwaarbeladen toekomst bij een rijke planter, een hem genegen officier die opstandige slaven moet opjagen en als lijfknecht bij Nederlandse adel bij wie hij uiteindelijk zijn vrijheid verwerft. Al die tijd versaagt hij niet aan het terugvinden van zijn broer. We zien hem groeien, tot volwassendom komen, worstelen met zijn geweten en kiezen tussen zelfbehoud en compassie en hij ontwikkelt een bepaalde trots over zijn eigenheid, over zijn persoon.

Quaco is geen fictief personage, hij heeft werkelijk bestaan. Zijn herinneringen worden gepresenteerd als citaten uit zijn neergeschreven levensverhaal. Die geven ons een duidelijk beeld van de slavernij in de achttiende eeuw en de rol van de Nederlanders in dat smerige hoofdstuk in het bijzonder. Nochtans kiezen Eric Heuvel en initiatiefneemster Ineke Mok van Cultuursporen (een bureau voor interculturele en educatieve projecten) niet voor een verwijtende of sensatiezoekende toon. Dankzij het standpunt van Quaco is het een nuchtere vaststelling van situaties waar je als lezer je eigen menig over kan vormen. Die mening wordt niet gestuurd, hoewel de blanken er natuurlijk niet al te fraai uitkomen.

De slavernij is een thema dat ons altijd al heeft geboeid. Hele scènes uit de tv-reeks Roots, de films Amistad en 12 Years a Slave of strips als Kinderen Van De Wind en Atar Gull zijn op ons netvlies gebrand. Binnenkort herinnert een documentaire op BBC ons eraan dat rijke Britten indertijd financieel werden gecompenseerd voor het afschaffen van de slavernij en bijgevolg het verlies van hun ‘investeringen’. En er is de spijtige vaststelling dat slavernij nog steeds niet is uitgeroeid. “Wie de geschiedenis kent, is niet gedoemd haar te herhalen” luidt het spreekwoord. Maar waarom blijft de mens dan steeds dezelfde fouten maken? Herdenkingen als The Last Post of strips als Quaco: Leven in Slavernij zijn elk op hun manier van maatschappelijk belang om de geschiedenis in ere te houden als les voor het heden.

___________________________

___________________________