Herr Merz

Tekenaar: Fiske Lars
Scenarist: Fiske Lars
Uitgeverij: De Bezige Bij, Oog & Blik

De twintigste eeuw was een ongelooflijk rijke periode aan vernieuwende kunststromingen allerhande op alle mogelijke domeinen. De Duitser Kurt Schwitters (1887-1948) proefde van alles een beetje en kwam tot een eigen stroming die hij Merz noemde. Hij is het best bekend door zijn collages. Dat werkte hij uit op beperkte, doenbare oppervlaktes met huishoudelijk afval zoals papiersnippers, spijkers, scharnieren, veren, maar ook in zuilen die tot volledige ruimtes met kruipgrotten in beslag konden nemen. Voorts construeerde hij klankdichten, nergens op slaande klanken die hij uitstiet als performance. Behalve collage- en performancekunstenaar, schilderde hij, hield zich bezig met typografie (met briljante designadvertenties als commercieel gevolg) en beleed hij de dichtkunst. Als er één iets is dat de Noorse tekenaar Lars Fiske ons bijbrengt, is het wel hoe gepassioneerd Schwitter te werk ging.

Voor zijn biografische strip gaat Fiske keurig chronologisch van start, maar verwacht je daarom niet aan een portret met dramatische opbouw. Akkoord, Schwitter vond geen aansluiting bij de dadaïsten van Berlijn (die hem niet wilden), maar wel bij Nederlandse exponenten van de kunststroming zoals Theo van Doesburg met wie hij in Nederland rondtoerde voor diverse voorstellingen. En ja, zijn werk werd in zijn thuisland als entartete kunst aanzien. Hij vluchtte in 1937 al voor de nazi’s naar Noorwegen om vervolgens, bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, naar Engeland te verhuizen. Steun vond hij bij zijn vrouw die alle begrip toonde voor zijn werk.

Al die feitelijke opsommingen staan een fascinerende vertelling niet in de weg. Niet alleen omdat Lars Fiske zichzelf en een collega opvoeren als personages die Schwitters’ wegen traceren, maar des te meer door zijn grafische aanpak. Elke pagina, elke tekening, elk hoofdje, handje en lichaampje zijn geometrisch uitgewerkte constructies waarbij tekstvlakken de paginacompositie ondersteunen. Denk aan Ever Meulen en net zo goed Hanco Kolk, die meer met ronde vormen werkt dan de rechtere, hoekiger ogende stijl van Fiske, als vergelijkingsmateriaal. De Noor presenteert het allemaal even gepassioneerd als zijn onderwerp.

Je hoeft niet per se van Schwitter gehoord te hebben om zijn werk en de man te leren begrijpen. Da’s het pluspunt. Is er ook een negatief punt? Nou… 29,90 euro voor dit album, really?

___________________________